تألیف: لطفعلی لطیفی پاکده ـ مقدمه: در ادامه آشنایی با دیدگاه­های حزب موتلفه اسلامی، در این شماره به بررسی برخی دیگر از دیدگاه­های این حزب درخصوص اجتهاد، مسئله زنان و سنت و مدرنیسم می‌پردازیم.

تأليف: لطفعلی لطیفی پاکده - مقدمه: پس از آشنایی اجمالی با شناسنامه و مراحل تشکیل هیئت‌های مؤتلفه اسلامی، در ادامه طی چند شماره به بررسی بنیان‌های فکری این حزب خواهیم پرداخت.

تألیف: لطفعلی لطیفی پاکده - اشاره: از این شماره ستون احزاب سیاسی ایران معرفی، بررسی دیدگاه‌ها و ارزیابی برخی از بزنگاه‌های تاریخی از نقش‌آفرینی و مواضع حزب موتلفه اسلامی را در دستور کار خود برای آشنایی مخاطبان عزیز قرار خواهد داد. مشروح و کامل این مطالب را می‌توانید در کتاب «حزب موتلفه اسلامی» تألیف آقای لطفعلی لطیفی پاکده، از انتشارات زمزم هدایت ملاحظه کنید.

تأليف: لطفعلی لطیفی پاکده - اشاره: در ادامه بررسی مبانی فکری حزب موتلفه اسلامی، در این شماره با دو مولفه دیگر از بنیان‌های فکری این حزب آشنا می‌شویم.

تألیف و تنظیم :حسین مهدوى‌فر مقدمه: کتب تولیدی گروه ایدئولوژی سازمان منافقین، نقش ویژه ای در هدایت فکری اعضای سازمان- حداقل در دهه های اول تشکیل منافقین- داشته است. برای آشنایی بیشتر با اندیشه های زیربنایی آنها، به بررسی اجمالی اهمیت و محتوای این کتاب ها و نقشی که آنها در کادرسازی و تشکیل سازمان مجاهدین خلق(منافقین) ایفا کرده اند، می پردازیم.

عباسعلی رهبر / عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد مقدمه: اندیشمندان در مفهوم توسعۀ اقتصادی وفاق دارند؛ چه، آنان انباشت سرمایه و صنعتی شدن را توسعه می‌دانند؛ اما چنین اجماعی در مورد توسعۀ سیاسی هرگز حاصل نشده است. اگرچه اغلب معتقدند توسعۀ سیاسی مردم‌سالارانه کردن (Democratization) جامعه و به تبع آن رقابت فکری و مشارکت سیاسی است. هر جامعۀ سیاسی متشکل از سه عنصر اساسی است: 1) دولت، به عنوان رکن اصلی جامعه 2) توده‌ها، به عنوان پشتوانه جامعۀ مدنی (البته آنگاه که جامعۀ مدنی شکل گرفته باشد) 3) جامعۀ مدنی، به عنوان مجموعه سازمانها، احزاب و... که مرکز زندگی خصوصی و اجتماعی را مستقل از سیطرۀ دولتی تشکیل می‌دهند. باید اشاره کرد که دربارۀ تاریخچۀ جامعۀ مدنی دو نظریۀ عمده وجود دارد: طرفداران نظریۀ اول، جامعۀ مدنی را متعلق به عصر جدید نمی‌دانند و معتقدند که از هنگام تشکیل نوعی اقتدار در جوامع، جامعۀ مدنی شکل گرفته، اما در طول تاریخ منقبض و منبسط شده است. طرفداران نظریۀ دوم بر این باورند که جامعۀ مدنی پس از پیدایی فردگرایی تکوین یافته است و لذا جامعۀ مدنی را نوعی سازماندهی مابعد فردگرایی می‌دانند. به نظر می‌رسد که نظریۀ اول مرجح باشد. جامعۀ مدنی از بین رفتنی نیست، بلکه قابل انقباض و انبساط است. با توجه به انقباض و انبساط قدرت دولتی و میزان توده‌ای شدن سیاست و مشارکت مردم در فرآیندهای تصمیم‌گیری، جامعۀ مدنی منقبض و منبسط می‌شود. جامعۀ مدنی افراد را به صورت گروهها و دسته‌ها جمع می‌کند و البته گفته شده است که انبساط جامعۀ مدنی همزمان با رشد آزادی در جامعه صورت می‌گیرد.1 محتوای جامعۀ مدنی ضرورتاً همراه با تشکیل احزاب و تشکیلات خاص نیست، بلکه فرهنگ عمومی، ایستارها، نگرشها، توسعۀ اقتصادی و... آن را تعیین می‌کند. در مجموع، جامعۀ مدنی و تکوین شاخصهای گوناگون آن اهمیت زیادی در توسعۀ سیاسی دارد. جامعۀ مدنی خود دارای شاخصهای متعددی است از قبیل: ساخت قدرت سیاسی، عقلانیت، علم‌گرایی، خردورزی، مدارای سیاسی، فرهنگ سیاسی مشارکتی و... در این نوشتار با توجه به بستر فرهنگ سیاسی، مشارکت مردم را در دو مقطع زمانی متفاوت مورد بررسی قرار خواهم داد. شایان ذکر است که فرهنگ هر جامعه با تمامی جلوه‌های زندگی، ارزشهای انسانی و معرفت‌شناختی و همچنین با تعاملات و تقابلات اجتماعی، در همۀ زمانها و مکانها ارتباط می‌یابد و به این دلیل است که هویت فرهنگی جامعه می‌تواند هادی اهداف حکومتی و منادی توسعۀ سیاسی تلقی شود.2

علیرضا خوش‌سخن گشایش: اگرچه جامعه مدنی را به معنی فضایی اجتماعی بدانیم که بستر ارتباط حکومت و مردم است و پرکننده خلاء بین صاحبان قدرت و توده اجتماع که حتی حاکمیت نیز از طریق آن اعمال شده و مطالبات از این کانال بالا می‌رود، یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر و بسیار موثر و بلکه مهمترین رکن سیاسی آن، احزاب هستند. مقاله زیر به گونه‌ای آکادمیک به دسته‌بندی و تشریح کارکردهای احزاب در جامعه مدنی می‌پردازد و در آن توضیح داده می‌شود که چرا وجود حزب آن هم با خصلت عمده دموکراتیک بودن و خصلت‌های دیگر، برای دفاع از حقوق شهروندان در برابر حکومت، بقای نظم اجتماعی و تضمین ثبات حکومت لازم است. این مقاله که در انتها به شرح مختصر چند کارکرد منفی احزاب سیاسی هم پرداخته است، به خوانندگان محترم تقدیم می‌گردد. گروه فرهنگ و اندیشه

منوچهر ثابتی (تکانتپه) اشاره: برای مشارکت مردم در نهادهای حکومتی و رسیدن به توسعه سیاسی پایدار, افرادجامعه با عضویت و فعالیت در احزاب می توانند با کسب آگاهیهای سیاسی لازم به اهداف و خواسته های مشروع خود در نظام سیاسی برسند. توسعه سیاسی و مشارکت مردم در نهادهای حکومتی مستلزم وجود نهادهایی است که امکان حضور نخبگان سیاسی برخاسته از میان اقشار و طبقات اجتماعی مختلف برای رسیدن به رده های بالای سیاسی و حکومتی را فراهم سازد. احزاب یکی از مردمی ترین نهادهای سیاسی اجتماعیند که در نتیجه ارتباط مستقیم با توده مردم سخنگوی طبقات اجتماعی موجود در جامعه بوده و به عنوان رابط بین مردم و حکومت عمل می کنند. بقا و حیات احزاب در جوامع مختلف بستگی به نوع رژیم سیاسی, فرهنگ سیاسی و ایدئولوژی حاکم بر جامعه دارد. چرا احزاب در بعضی جوامع پایدارو درجوامعی مانند ایران ناپایدار هستند مقاله حاضر پژوهشی است از پیدایش و رکود احزاب در ایران بین سالهای .1357 ,132 که نگارنده با مطالعه ساختار اجتماعی فرهنگی مقطعی از تاریخ سیاسی ایران , سعی کرده به علل ناپایداری احزاب ولو به طور اختصار اشاره ای داشته باشد.

منوچهر ثابتی (تکانتپه ) اشاره: در شماره نخست مقاله " آسیب شناسی احزاب سیاسی در ایران "تعریف حزب مطرح و عنوان شد که حزب به مفهوم گروه و دسته , به مفهوم عام آن همیشه به شکلی وجود داشته است و به زعم " دوورژه " یک حزب, یک گروه اجتماعی نظیر شهر و دهکده نیست ,بلکه مجموعی از گروه های اجتماعی پراکنده در اطراف ملکت است که به وسیله سازمان های هماهنگ کننده به هم پیوسته اند, همچنین چهار رکن برای تعریف حزب ذکر و در پیدایش و تکوین احزاب سیاسی به زمینه های پرورش احزاب سیاسی اشاره شد. در بخش دوم این مقاله دو طریق رشد احزاب و احزاب در ایران از سال . 132 الی 1357 از نظرتان می گذرد. گروه اندیشه

رضا تابش اشاره: احزاب سیاسی به عنوان سازوکار اصلی نهادینه کردن رقابت مسالمت‌آمیز در دموکراسی‌های معاصر، مطرح هستند. اگر چه حزب به مفهوم عام آن یعنی گروه و دسته‌ای با عقاید و باورها یا منافع مشترک، از دیرباز در جوامع متمدن بشری وجود داشته است، اما به اعتقاد اکثر اندیشمندان علوم سیاسی، حزب به مفهوم جدید و با کارکرد رقابتی از دستاوردهای جدید تمدن غرب و تحولات بعد از رنسانس و عصر روشنگری اروپا است. احزاب سیاسی علی‌رغم بسیاری از انتقادات، هنوز هم موثرترین ابزار رقابت، مشارکت و تغییر و تحولات مسالمت‌آمیز سیاسی در دموکراسی‌ها هستند. ایران تقریبا از دوران مشروطه شاهد شکل‌گیری گروه‌ها و دستجاتی بوده که نام حزب بر خود نهاده بودند، لکن تجربه حزبی در ایران هیچ‌گاه با موفقیت جدی روبرو نشده است بنابر عللی از جمله: فقدان شکاف‌ها، ضرورت‌ها، ناگهانی بودن ایجاد این پدیده و نیز استبداد حاکمان و استبداد حزبی و نیز وابستگی برخی از احزاب به خارج و دول استعماری در گذشته تا به انقلاب‌ اسلامی و تحولات گسترده ناشی از آن می‌رسیم و شکل‌گیری یا حکومت‌ اسلامی مبتنی بر نظریه ولایت‌ فقیه. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در عین این که ابتنای نظام بر پایه نظریه ولایت‌ فقیه رادر اصل 57 اعلام کرده است در اصل 26، فعالیت احزاب سیاسی را به شرط آنکه استقلال، آزادی، وحدت‌ ‌ملی، موازین اسلامی و اساس نظام را نقض ننمایند به رسمیت شناخته است. گرچه در اوایل پیروزی انقلاب، شاهد رونق کم‌سابقه احزاب هستیم اما چندی نگذشت که با شدت گرفتن درگیری‌های داخلی و تبدیل رقابت‌های سیاسی بر جدالهای فیزیکی و پس از آن آغاز جنگ تحمیلی هشت‌ساله، دولت مستعجل فعالیتهای حزبی، همچون نظایر آن درگذشته ـ دوران مشروطه و سالهای پس از شهریور 1320 ـ فرو پاشید تا دوباره در دوم خرداد یکهزار و سیصد و هفتاد و شش جان تازه‌ای یافت. اهمیت موضوع پرداختن به مساله احزاب سیاسی در این امر نهفته است که تجربه نشان داده است احزاب علی‌رغم نقایص و مضراتی که به ویژه درجهان سوم دارند، با ایجاد پویایی سیاسی در جامعه، نهایتا برآیند مثبتی دارند مقدمه فعالیت احزاب نیز قانونمندی و تبیین جایگاه و کارکرد آنان در نظام سیاسی موجود است. و از آنجا که نظریه ولایت فقیه که مبنای قانون اساسی و نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است به معنای اخص کلمه یک حکومت دینی است یعنی تمامی قوانین، مقررات، و سازوکارهای حقوقی آن می‌بایست مغایر با شریعت اسلامی نباشد و از احکام الهی تخطی نکند قاعدتا فعالیت احزاب سیاسی نیز در چنین فضایی مورد تصور و تحلیل قرار می‌گیرد. نویسنده در این مقاله سعی می‌کند به این سوال پاسخ گوید که با توجه به ویژ‌گی‌های نظام ولایت ‌فقیه، آیا احزاب سیاسی قادر به فعالیت در این نظام می‌باشند.

امیرهوشنگ انوری مقدمه: در ساده‌ترین تعریف؛ حزب، دسته و فرقه‌ای سیاسی است که در امور اجتماعی منافع و نظرهای خاص یک طبقه را تعقیب کند. در جوامع مدنی مدت‌هاست که احزاب کارکردهای فراوانی از خود نشان داده‌اند. بدیهی‌ترین نقش احزاب، افزایش میزان مشارکت مردم در اداره امور کشور و نظارت و کنترل حکومت‌گران بوده است. اکنون حدود یک سده از تشکیل نخستین احزاب در ایران می‌گذرد و این نهاد بسیار با اهمیت اجتماعی متاسفانه هنوز در جامعه ما به شکل بهینه نهادینه نشده است. مهم‌ترین اشکال احزاب عدم تداوم آنها و یا در صورت تداوم عدم ایفای نقش مطلوب بوده است. در این مورد با دکتر منصوره اتحادیه به گفت‌و‌گو نشستیم. اتحادیه متولد سال 1312 در تهران است. وی دکترای تاریخ خود را از اسکاتلند گرفت، رساله دکترای ایشان تحت عنوان«پیدایش و تحول احزاب سیاسی در ایران» تاکنون دو بار به چاپ رسیده است، همچنین از اتحادیه تاکنون بیش از هفتاد اثر اعم از تألیف، ترجمه و استنساخ به دست انتشار سپرده شده است.

مهدی عباسی مهر مقدمه: پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ابهامات و شبهاتی از سوی جریان فتنه در سطح جامعه و دانشگاه‌ها مطرح شد. در این فضا اتهاماتی واهی نسبت به‌نظام جمهوری اسلامی مطرح شد که دستاویز رسانه‌های بیگانه و دشمنان دیرینه انقلاب اسلامی قرار گرفت تا بدین‌وسیله فشار روانی خود برای متوقف کردن آرمان‌های جهانی ملت ایران مضاعف کنند. آیا نظام با سردمداران این حرکت انحرافی و غیرقانونی برخورد خواهد کرد؟ بهترین راهکار در این عرصه چیست؟ آنچه در پی می‌آید حاصل گفت‌وگوی «جوان» با مهدی عباسی‌مهر، دبیر تشکیلات دفتر تحکیم‌وحدت در این‌خصوص است.

تیمور قاسمی اشاره: در تاریخ ایران سه جریان بزرگ را سبب شکل گیری احزاب سیاسی کشورمان می دانند؛ جریان ملی ، جریان مذهبی و جریان چپ ؛ گرچه پیش از احزاب نیز انجمن ها و فرقه ها به گوشه ای منسجم به فعالیت سیاسی در ایران می پرداختند. مطلب حاضر بخشی از تحقیق گسترده ای است در باب پیشینه احزاب سیاسی در ایران . در این مطلب به سه جریان عمده در شکل گیری احزاب سیاسی ایران پرداخته شده است و همینطور به انجمن ها و ...